جزء توانمندی راهبردی و ارزشمند در صنعت هوانوردی بشمار می آید. زمینه های تخصصی روانشناسی طراحی شده زیادی را برای کمک به گروه های خاص وجود دارد. روانشناسی حمل و نقل هوایی موضوعی است که از جنگ جهانی دوم تا امروز اجرا شده است روانشناسی که در حمل و نقل هوایی کار می کنند برای کمک به خلبانان و خدمه پرواز تربیت می شوند تا مطمئن شوند آنها از لحاظ احساسی و ذهنی در سلامت کامل هستند. هدف اصلی آنها این است که پرواز هوایی امنی داشته باشند.
روان شناس حمل و نقل هوایی کیست؟
روانشناس حمل و نقل هوایی با صحبت با خلبانان و خدمه پرواز کمک می کنند تا آنها بر ترس توسعه یافته خود از پرواز غلبه کنند. آنها همچنین می توانند از طریق مشاوره با خلبانان و خدمه پرواز بر هوازدگی آنها هم غلبه نمایند.
روانشناسی پرواز و خلبانی
اگر از تمام خلبانانی که در شرایط دشوار موفق به کنترل هواپیمای خود شده اند پرسیده شود که چگونه موفق به انجام چنین کاری شده اند؟ آنها اولین رمز موفقیت در این کار را (حفظ خونسردی) خواهند دانست. خونسردی یکی از شاخصه های مهمی است که یک داوطلب خلبانی باید واجد آن باشد تا بتواند در شغل خود موفق باشد. در واقع تجربه و علم ثابت کرده اند که علاوه بر شرایط علمی و هوشی که خلبانان باید واجد آن باشند شرایط روحی مانند اعتماد به نفس و خونسردی، قدرت تصمیم گیری سریع و دقیق، بسیار در بهبود عملکرد خلبانان هواپیما و یا بالگرد موثرند. به عبارتی گاهی اوقات حفظ اعتماد به نفس و خونسردی می تواند
یک سری معادلات را به هم بزند و شما را از چند قدمی مرگ به زندگی باز گرداند. این موضوع یک فرضیه نیست که فقط بر روی کاغذ مطرح شده باشد بلکه عملاً ثابت شده است با نگاهی به بسیاری از سوانح هوایی می شود به دو نکته اساسی دست یافت.
- در بعضی از سوانح حفظ خونسردی و قدرت تصمیم گیری صحیح به خلبانان کمک کرده که در سخت ترین شرایط بهترین تصمیم را بگیرند و خود و هواپیمایشان را نجات دهند.
- بعضی دیگر از سوانح همواره عدم عملکرد صحیح خلبان را به علت از دست دادن کنترل رفتاری و خونسردی به عنوان یکی از فاکتورهای مهم سانحه در خود جای داده اند.
حفظ خونسردی در پرواز
این دو نکته به خوبی یک نتیجه را به ما گوشزد می کند و آن این که (خلبانان و عملکرد آن ها هنوز یکی از مهم ترین فاکتورها در بررسی و تحلیل سوانح هوایی است که باید بر روی آن به عنوان تأثیرگذارترین عامل در وقوع یا عدم وقوع تراژدی های هوانوردی در حوزه ایمنی پرواز به خوبی بحث و بررسی صورت بگیرد که این امر با بررسی ابعاد علمی و شخصیت خلبانان امکان پذیر است.)
بعد علمی و بعد شخصیتی خلبان
در حوزه مربوط به مسائل فنی پرواز و تأثیر خلبانان در ایمنی پرواز برای این که ما بتوانیم به یک نتیجه منطقی و علمی تر برسیم باید خلبانان را از دیدگاه شخصیتی نیز آنالیز کرد تا بتوان در کنار بررسی وضعیت علمی و فنی وی به یک نتیجه گیری درست رسید. زیرا شخصیت و خصوصیات روحی خلبان با دیگر خدمه پرواز و پرسنل سیستم هوانوردی همواره به اندازه وضعیت علمی و فنی آنان در تعیین سرنوشت یک پرواز دخیل است. در واقع در بسیاری از شرایط خاص پروازی خصوصیاتی مانند قدرت تصمیم گیری، تمرکز بالا، شجاعت، صبر و … بر عملکرد خلبانان با روحیات و افکار مثبت و خصوصیات روانی مناسب هواپیماهایی را به مقصد می رسانند که امیدی به بازگشت آنان نیست.
راهکارهای انتخاب خلبانان طبق مدل صدور گواهینامه صلاحیت پرواز
در شرایط پیشرفت سریع صنعت حمل و نقل هوایی و توسعه بلند پروازانه پروژه های حمل و نقل هوایی، سیستم صدور گواهینامه صلاحیت پرواز در حال حاضر که در اداره هواپیمایی کشوری چین (CAAC) اجرا می شود بهترین راه حل می باشد، که شامل قوانین، مقررات صلاحیت پرواز و چارت سازمانی می باشد.
در حال حاضر سیستم صدور گواهینامه صلاحیت پرواز CAAC هنوز هم با چالش های پیشرفت این صنعت مواجه است چشم انداز CAAC سیستم صدور گواهینامه، صلاحیت پرواز و عناصر کلیدی از بهبود سیستم را مورد ارزیابی قرار می دهد نگرانی اصلی این است که چگونه می توان از منابع صنعت است برای مرکز صلاحیت پرواز استفاده کرد. نیاز سازمان برای طراحی و پیاده سازی سیستم تضمین طراحی (DAS) به عنوان یکی دیگر از گزینه های تخصیص منابع ارائه شده است. پس از مقایسه مزایا و معایب بین گواهینامه محصول و صدور گواهینامه سازمان، و همچنین بین سیستم تعیین شده و سازمان طراحی به ترتیب، روش استفاده از سیستم تعیین شده و نیاز به سازمان طراحی برای پیاده سازی سیستم تضمین طراحی (DAS)، به عنوان راه تخصیص منابع و تجهیزات به سازمان ارائه شده است.
فاکتورهای موثر در حفظ روحیه و خونسردی خلبانان
1. دیدگاه در مورد مرگ
شاید در ابتدا دور از ذهن باشد اما واقعیت است ! ! !
در واقع میزان اعتقادات خلبانان به مسائل مذهبی و میزان اعتقاد آن ها در مورد مرگ و جهان بعد از این جهان باعث این می شود که در حین وقوع شرایط خطرناک خلبان با توجه به آرامش نسبی که اعتقادات درونی – شخصی یا مذهبی وی در مورد مرگ دارد با آرامش بیشتری با شرایط خاص برخورد کند.
خلبانانی که بیشتر به مرگ فکر می کنند و یا به آن ایمان قلبی داشته باشند و در کل انسان های معتقدی به جهان دیگر باشند در شرایط مرگباری که ممکن است به طور ناگهانی برای آنها پیش بیاید به طرز عقلانی تر و با آرامش بیشتری با شرایط بوجود آمده برخورد می کنند و به خاطر وجود یک حس وحشت کمتر نسبت به مرگ کمتر کنترل رفتاری خود را از دست می دهند. مدیریت بحران بهتری دارند و آرامش بیشتری که در شرایط خاص همین فاکتورها می تواند به طرز شگفت آوری در بهبود عملکرد آنان و اتخاذ تصمیم صحیح به آنها کمک کند.
خاطر نشان می شود این اصل یک اصل ثابت شده است که از لحاظ روانشناسی نیز قابل اثبات است. در واقع انسـان هایی که دیدگاه مثبت تری نسبـت به مرگ دارنـد در رویاروی با آن بسیـار معقولانه تر و خونسردتر عمل می کنند که گاهی همین امر باعث می شود که آن ها با خونسردی موفق می شوند. این شرایط مرگبار را تبدیل به یک فرصت کرده و از آن براحتی با یک مدیریت علم محور و عمل محور عبور کنند.
2. آمادگی علمی خلبانان
فاکتور دوم موثر در حفظ روحیه و خونسردی خلبانان آمادگی علمی و فنی آنان برای مواجهه با شرایط اضطراری پرواز است. این قاعده بسیار ساده است.
هر چقدر خلبانان از لحاظ فنی و علمی بر شرایط بحرانی به وجود آمده در هواپیما مسلط تر باشند و آمادگی عملی برخورد با این شرایط را قبلاً کسب کرده باشند در کنترل خونسردی و انجام تصمیم صحیح و عمل مناسب بهتر عمل می کنند. در واقع میزان سواد و آمادگی علمی به خلبانان در شرایط اضطراری این توانایی را می دهد که با اعتماد به نفس بیشتر و در نتیجه خونسردی بیشتر در هدایت هواپیما، ارتباط با دیگر خدمه و کنترل ترافیک هوایی از قواعد علمی و فنی پیروی کند که علمی تر است و موفق به کنترل هواپیما یا به حداقل رساندن خسارات ناشی از سانحه شود.
آمادگی علمی خلبانان بیشتر با مطالعه گسترده و عمیق خصوصاً در حوزه ایمنی پرواز استفاده از شبیه ساز و شبیه سازی شرایط سخت و پیچیده احتمالی و کسب تجربه علمی پرواز به دست می آید و هر چقدر این آمادگی بیشتر باشد احتمال اشتباه خلبانان در شرایط خاص کمتر می شود.
3. شرایط فنی هواپیما و امکانات درون کاکپیت
مسئله استاندارد بودن و امروزی بودن تجهیزات و سیستم های درون کابین خلبان هم جزء مواردی است که به خلبان کمک می کند تا فشار روحی کمتری را در شرایط خاص احساس کند که همین کاهش فشار شدید روحی باعث می شود که خلبان با خونسردی بیشتری عکس العمل نشان دهد.
در هواپیماهای امروزی کامپیوترایز شدن بسیاری از سیستم های درون کابین و پیشرفت در دقت و سرعت بسیاری از ایندکیتورها و آنالیزورهای کابین خلبان باعث شده که در تمامی شرایط پروازی بخشی از کاری را که بر عهده خلبانان است این سیستم های فوق پیشرفته به طور کامل یا نسبی انجام دهند که همین امر خصوصاً در شرایطی که هواپیما از وضعیت معمول خارج شده است می تواند یک نقطه اتکاء برای خلبان باشد و شرایط را برای وی در جهت بازگرداندن هواپیما به حالت نرمال آسان تر کند.
مشکلات صنعت هوانوردی:
ایمنی
در عصر حاضر پرواز کردن بسیار ایمن شده است. اما این مهم همیشه اینگونه نبوده است و در روزهای اول این کسب و کار دارای ریسک بالایی بود. به همین خاطر باید هواره تعامل و همکاری خوبی در میان تمامی ذینفعان این صنعت وجود داشته باشد تا پرواز بسیار امن تر گردد. باید به دنبال نگارش طرحی میان دولت و صنعت باشیم که این مهم یک موضوع رقابتی نیست بلکه یک موضوع تعاملی است.
محیط
در هر کسب و کاری پایداری یک مولفه مهم به شمار می رود، در خصوص خطوط هوایی سوخت جزء این مهم به شمار می رود که حرکت هواپیما و همچنین محیط زیست را به چالش می کشد و از سال 2020 تولید گازهای گلخانه ای بسیار زیاد خواهد شد و به درجه هشدار می رسد لذا ما باید به دنبال راهکارهایی در جهت کاهش آلاینده های خالص همچون کربن باشیم.
سودآوری
بردار دیگر از پایداری سودآوری است. در طول قرن گذشته خطوط هوایی از نظر مالی دارای شکست های بسیاری شده است تا جایی که این کسب و کار در شرایط رقابتی بسیار سختی قرار گرفت و باید به دنبال و بررسی مزیت های مالی این صنعت در کشور خود نیز باشیم که افزایش ایمنی پروازها و استفاده از تجهیزات و امکانات به روز دنیا می تواند تا حدودی از مشکلات مربوط به این علت بکاهد.
مشکلات و موانع صنعت هوانوردی از بعد روان شناسی:
اضطراب
روانشناسان حمل و نقل هوایی به تربیت خلبانان آینده نگر کمک می نمایند.
آنها با خلبانان تکنیک هایی را می آموزند در مورد چگونگی مقابله با اضطراب تا اطمینان یابند که آنها می توانند با خیال راحت تحت فشار پرواز نمایند.
استرس
توانایی مقابله با استرس در ایمنی پرواز ضروری است روانشناسان حمل و نقل هوایی به تمام خدمه از خلبانان گرفته تا کنترلر ترافیک هوایی می آموزند که چگونه با استرس مقابله نمایند در صورتی که آنها از سوختن و عملکرد ضعیف رنج می برند.
مشاوره حوادث پس از یک سانحه
روانشناسان حمل و نقل هوایی با خلبانان و اعضای خدمه پرواز مشاوره می کنند تا اطمینان حاصل کنند که برای برگشتن به سرکار به درستی بهبود یافته اند.
مدیریت
روانشناسی مدیریت حمل و نق هوایی نیز به تحقیق پیرامون حفظ سریعترین و کارآمدترین راه در رساندن اطلاعات به خلبانان در کابین خلبان تمرکز دارند و این می تواند امنیت پرواز را با اطمینان دادن خلبانان به یادگیری شرایط آب و هوای یا خرابی تجهیزات را بهبود بخشد.
- استرس های ناشی از قرار گرفتن در حاشیه ایمنی و بقاء زندگی
- استرس های ناشی از جو سازمانی، ساختار کار و وظایف محوله (مانند تعداد پروازهای محوله، پرواز زدگی، پاداش ها و مسائل مالی، جدول نوبت کاری)
- مسائل شخصی که در استرس های شغلی تأثیر گذارند
- نگرانی از عدم صدور مجوز پرواز پس از آزمایشهای دوره ای
- مسائل روانشناختی معمولی و طبیعی که برای هر فرد عادی در جامعه ممکن است، بوجود آید.
- خلبانان نه تنها، تحت تأثیر مسائل شغلی خود هستند بلکه تحت عدم امنیت شغلی و فشار ناشی از مسائل عمومی که مردم با آن روبرو هستند نیز قرار دارند. در حال حضار پژوهش هایی که نشان دهنده وزن تأثیرگذاری هر یک از مسائل تأثیرگذار بر بهداشت روانی خدمه پرواز باشد، یافت نشده است.
دیدگاهتان را بنویسید